Gözde Et Büyümesi Kendiliğinden Geçer mi? Antropolojik Bir Bakış
Bir antropolog olarak, insan bedeninin yalnızca biyolojik bir yapı değil, aynı zamanda kültürlerin yansıdığı sembolik bir alan olduğunu biliyorum. Gözde et büyümesi — tıbbi adıyla pterjiyum — genellikle tıbbi açıklamalarla ele alınır; güneş ışığı, toz, genetik yatkınlık gibi faktörler öne çıkarılır. Ancak bu yazıda, gözdeki bu et büyümesini yalnızca fizyolojik bir olay olarak değil, aynı zamanda kültürel anlamlar taşıyan bir fenomen olarak inceleyeceğiz. Antropolojik perspektif, bu durumun toplulukların beden algısı, ritüelleri ve kimlikleriyle nasıl iç içe geçtiğini anlamamıza yardımcı olur.
Göz: Kültürlerde Ruhun Aynası
Antropoloji literatüründe göz, hemen her toplumda sembolik anlamlar taşır. Kimileri için göz, “ruhun aynasıdır”; kimileri içinse “nazarın kapısı.” Gözde et büyümesi gibi bir fiziksel değişim, bazı kültürlerde doğaüstü ya da ruhsal bir uyarı olarak yorumlanabilir. Örneğin Orta Doğu’da gözle ilgili rahatsızlıklar çoğu zaman “nazar değmesiyle” açıklanır. Gözün kızarması, şişmesi veya üzerinde et çıkması, kötü enerjinin ya da kıskanç bakışların bedende somutlaştığı bir belirti olarak algılanır.
Bu bağlamda, gözdeki et büyümesinin “kendiliğinden geçmesi” sadece tıbbi bir iyileşme değil, aynı zamanda ruhsal dengenin yeniden kurulması anlamına gelir. İnsan, bedeniyle birlikte çevresindeki sosyal dünyayı da iyileştirmeye çalışır.
Ritüeller ve Tedavi Pratikleri: Bedenin Kültürel Onarımı
Dünyanın farklı yerlerinde insanlar, bedenlerinde ortaya çıkan her değişimi ritüellerle anlamlandırırlar. Gözde et büyümesi yaşayan biri, modern tıpta göz damlası veya cerrahi müdahaleyle tedavi edilir. Ancak birçok toplumda bu durum, sadece bir hastalık değil, bedenin “uyarı çağrısı” olarak görülür. Anadolu’da bazı köylerde, gözdeki et büyümesi için dualar okunur, suyla yıkanmış taşlarla göz çevresine dokunulur, bazen de mavi boncuk veya kurumuş bitkilerle sembolik “temizlik” yapılır.
Bu tür ritüellerin amacı yalnızca fiziksel iyileşme değil, kişinin toplulukla yeniden bağ kurmasını sağlamaktır. Antropolojik açıdan bu, bedensel bozulmanın sosyal düzeni tehdit etmesine karşı yapılan bir kültürel onarım eylemidir. Yani et büyümesi geçmese bile, kişi kendini yeniden “bütün” hisseder.
Semboller ve Gözün Toplumsal Kimliği
Göz, pek çok toplumda “görme gücü”nü, bilgelik ve sezgiyi temsil eder. Et büyümesi bu sembolik gücü engelleyen bir “perde” olarak algılanabilir. Bazı Afrika kabilelerinde göz hastalıkları, “ataların mesajını görememenin” işareti sayılır. Bu durumda şifacı, yalnızca gözü değil, kişinin ruhsal bağlantısını da “açmakla” yükümlüdür.
Bu perspektiften bakıldığında, gözde et büyümesinin kendiliğinden geçip geçmemesi, aslında kültürün bedene yüklediği anlamlarla yakından ilgilidir. Modern tıpta geçmeyen bir rahatsızlık, bazı inanç sistemlerinde “şifası bulunmuş” sayılabilir; çünkü kişi, ruhsal dengesini yeniden kurmuştur.
Modern Tıp ve Antropolojik Anlamın Kesiştiği Nokta
Bilimsel olarak gözde et büyümesi kendiliğinden kaybolmaz; çoğu zaman cerrahi müdahale gerekir. Ancak antropolojik düzlemde “kendiliğinden geçme” kavramı, yalnızca biyolojik değil, sembolik bir iyileşmeye de işaret eder. İnsanlar çoğu zaman tedavi arayışında tıbbi ve kültürel yolları birleştirirler. Bir yandan göz damlası kullanırken, diğer yandan nazardan korunma ritüellerini sürdürürler. Böylece beden ile inanç arasında bir köprü kurulur.
Bu durum, antropolojinin en temel gözlemini doğrular: İnsan bedeni, kültürün yazıldığı bir haritadır. Her ağrı, her leke, her et parçası — kültürün bir hikâyesini anlatır.
Kültürel Çeşitlilikte Bedenin Dili
Gözde et büyümesi, bir biyolojik olay olmaktan çok, insanın doğayla, toplumla ve inançla kurduğu ilişkinin görünür hale gelmiş bir biçimidir. Bazı kültürlerde gözdeki et, “görülmesi gereken bir gerçeği görmezden gelmenin” bedensel yankısı olarak yorumlanır. Diğerlerinde ise “fazla güneş” değil, “fazla göz” — yani kıskançlık — suçlanır.
Bu çeşitlilik, bize kültürel antropolojinin büyüleyici bir gerçeğini hatırlatır: Her beden, içinde bulunduğu kültürün hikâyesini taşır. Ve bazen o hikâye, tıpkı gözdeki küçük bir et parçası gibi, görünenden çok daha derin anlamlar taşır.
Sonuç: Bedenin Sesi, Kültürün Yankısı
Antropolojik açıdan bakıldığında, “Gözde et büyümesi kendiliğinden geçer mi?” sorusu yalnızca bir tıbbi merak değil, kültürlerin bedenle kurduğu ilişkinin de bir yansımasıdır. Modern tıp bu soruya “hayır” derken, birçok kültür “evet, geçer — yeter ki içsel denge sağlansın” diye yanıt verir.
İnsan bedeni, biyolojiden çok daha fazlasıdır; o, toplumsal kimliklerin, inançların ve sembollerin bir araya geldiği yaşayan bir haritadır. Ve bu haritada, gözün etrafında büyüyen küçük bir et parçası bile, insanlık tarihinin binlerce yıllık inançlarını, korkularını ve umutlarını içinde taşır.