Bugün, biraz birlikte derin çalışan bir sohbet havasında ilerlemek istiyorum: “Large Action Model (LAM) nedir, ne işe yarar?” sorusuyla başlamak istiyorum — belki merak ettiniz ya da duyduğunuz kadar aklınızda netleşmemiş olabilir. Teknoloji hızla değişirken, LAM kavramı da gündeme geliyor. Gelin birlikte kökeninden başlayalım, şimdiki yansımalarını görelim, sonra da geleceğe dair sorularla fikir alışverişine açalım.
LAM’ın Kökeni ve Tanımı
LAM, “Large Action Model” olarak tanımlanıyor; yani büyük ölçekli eylem modelleri ya da aktif görevler üstlenen modeller demek. ([Infobip][1]) Geleneksel olarak yapay zekâ sistemleri daha çok “ne söylediğimizi anlama” üzerine yoğunlaşırken — yani metinleri çözümleme, dil modelleri (LLM: Large Language Model) gibi — LAM bu sınırı aşarak “ne yapmalıyım?” sorusuna yanıt veren, anlamayı eyleme dönüştüren bir kategoriyi işaret ediyor. ([Infobip][1])
Kısaca: LLM’ler bize “bu bilgi var” derken, LAM’lar “bu bilgiyle ne yapabiliriz?” sorusuna odaklanıyor. ([AryaXAI][2])
Günümüzde LAM’ın Yansımaları
Bugün LAM kavramı, iş dünyasında, otomasyonda, yapay zekâ destekli sistemlerde karşımıza çıkıyor. Örneğin, bir kullanıcı “haftaya Londra’ya uçak rezervasyonu yap” dediğinde, sadece uçuş seçenekleri sunan değil — sistemdeki rezervasyon sürecini başlatan, bilet alımı yapan bir model düşünün: işte bu tür bir eylemi yöneten sistem LAM’a örnek olabilir. ([Infobip][1])
Eğitim teknolojilerinde, sağlık verilerinin analiz edilmesinde, müşteri hizmetlerinde — metin ve görsel verilerle birlikte çalışabilen, öngörü yapıp harekete geçebilen sistemler artık “bilgi sunan” düzeyin ötesine geçiyor. ([Oyun Medyası][3])
LAM’ın Gelecekteki Potansiyel Etkileri
Ve şimdi asıl heyecan verici kısım: gelecek. LAM teknolojisi ilerledikçe şu gibi sorular önümüze geliyor:
Bilgiye erişim kolaylaştıkça, “eyleme geçebilme” yetisi ne kadar yaygın olacak?
Hangi sektörler LAM sayesinde dönüşecek — sağlık, eğitim, üretim, şehir yönetimi?
Etik ve toplumsal boyutları neler olacak? İnsanların karar alma süreçlerinde LAM ne kadar yer alacak, ne kadar yer almamalı?
Hata oranı, güvenlik, algılama yetenekleri gelişirken “otomatik eylemler” sistemlerin kontrolünden çıkma riskini nasıl yönetecek?
Bu sorular, sadece teknik değil toplumsal bir bakışı da beraberinde getiriyor. Eğlence dünyasından şehir yönetimine, kişisel asistandan büyük ölçekli endüstriye kadar LAM’ın etkisi çok yönlü olabilir.
Farklı Beklenmedik Alanlarla İlişkilendirme
Biraz sürpriz bir bağlantı sunmak gerekirse: Sanat ve yaratıcılık alanı da LAM’dan etkilenebilir mi? Örneğin, bir yaratıcı uygulama içerisine LAM entegrasyonu ile kullanıcıya görsel fikir verip, bunları otomatik olarak düzenleyen ya da sahneleyen sistemler düşünülebilir. Ya da şehirlerdeki trafik yönetimi için “anlık durumu analiz eden ve müdahale eden” LAM tabanlı sistemler… Bu bağlantılar, LAM’ın yalnızca “dijital asistan” ötesine geçtiğini gösteriyor.
Davet: Okuyucularla Beyin Fırtınası
Peki siz ne düşünüyorsunuz?
LAM teknolojisini hangi alanda görmeyi isterdiniz?
İnsan‑makine etkileşiminde “otomatik eylem” ne kadar kabul edilebilir size göre?
LAM’ın toplumsal riskleri neler olabilir?
Ve kişisel olarak, LAM desteğiyle hangi günlük işlerinizi “otomatik”leştirmek isterdiniz?
Bu tür sorularla ilerlemek, sadece bilgisayar bilimi değil, bizlerin dünyadaki pozisyonu, teknolojinin bizimle nasıl birlikte evrildiği üzerine de düşünmemizi sağlıyor.
Sonuç
LAM, yani Large Action Model kavramı — kökeninde yapay zekâ ve dil modellerinden geliyor — bugün bilgiyle yetinmeyip eyleme geçebilen sistemleri tanımlıyor. Günümüzde etkisi artıyor, gelecekte büyük potansiyele sahip ve beklenmedik alanlara yayılan bir dönüşüm yaratabilir. Bu dönüşümün teknik, toplumsal ve bireysel boyutları var. Şimdi sıra sizde: LAM dünyasında hangi rolü almak isterdiniz? Teknoloji sizce nereye doğru gidiyor?
[1]: “What is Large Action Model (LAM)? – Infobip”
[2]: “LLM vs LRM vs LAM: Understanding the Future of Language-Based AI …”
[3]: “Microsoft’ un yeni yapay zeka modeli Microsoft LAM nedir”